نزدیک غروب بود.
خورشید می رفت تا چون یاقوتی سرخ در دریای غروب، غوطه ور ‏شود.
کوچه های مدینه، از شنیدن خبر ورودش جانی تازه ‏گرفت؛ از هرکوچه‏ ‏صدای هلهله و شادی بلند بود. 
مسلمانان مدینه، پیش از ورود پیامبر به مدینه تصمیم گرفته بودند؛ همچون ادیان دیگر روزی را برای عبادت و شکرگزاری قرار دهند. چون می دانستند که قوم یهود در روز شنبه و نصارا روز یکشنبه اجتماع می کنند.
آنها روز قبل از شنبه را که در آن زمان «یَوْمَ العَرُوبَة» نامیده می‌شد، برای این هدف برگزیدند و به سراغ یکی از بزرگان مدینه به نام «اَسْعَد بْن زُرَارَة»، رفتند، او نماز را به جماعت بجا آورد و به آنها اندرز داد. به خاطر اجتماع مردم در این روز، یوم العروبه، روز جمعه نامیده شد.
«اسعد» دستور داد گوسفندی را ذبح کردند و غذای، همگی از همان یک گوسفند بود، چرا که تعداد مسلمانان در آن روز، بسیار کم و فقط حدود چهل نفر بود و این نخستین اجتماع مسلمین در روز جمعه بود.
پیامبر ظهر روز دوشنبه دوازدهم ربیع الاول وارد مدینه شد، چهار روز در «قبا» منتظر حضرت علی (ع)، حضرت فاطمه (س) و تعدادی از مسلمانان ماند و در این مدت مسجد قبا را بنیان نهاد، سپس روز جمعه به سوی مدینه حرکت کرد. به هنگام نماز به محله «بنی سالم بن عوف» در وادی «رانوناء» رسید و همراه مردم نماز روز جمعه را اقامه کرد و این اولین نماز جمعه‌ ای بود که رسول خدا بجا آورد و خطبه‌ نماز هم اولین خطبه حضرت در مدینه بود؛ رسول اکرم خطبه بلیغی ایراد فرمود که در اعماق قلوب آنان اثری بدیع گذاشت.
بعدها آیه نازل شد و نماز جمعه تشریع گردید. از آن زمان یکی از نمازهایی که باید به جماعت خوانده شود و به تنهایی نمی توان خواند، نماز با عظمت جمعه است. نمازی که زیباترین گردهمایی هفتگی مسلمانان و عالی ترین عبادت سیاسی هر هفته خداپرستان است. در این نماز، امام جمعه نمازگزاران را به تقوا و پاکدامنی توصیه می کند و آنها را از مسائل سیاسی و اقتصادی جهان اسلام آگاه می سازد.
نماز جمعه طبق نظر شیعیان در زمان حضور پیامبر و امام معصوم و نایب خاص او واجب عینی است، اما در زمان غیبت کبری واجب تخییری است یعنی نمازگزار میان نماز جمعه و نماز ظهر مختار است.
تفسیر نمونه، ج‏24، ص: ۱۳، ذیل آیه ۱۱سوره جمعه 
بحار الأنوار،ج ۱۹، ص ۱۲۶٫