شکل‌گیری هویت از بدو تولد از خانواده شروع شده و عوامل دیگری مثل آموزش‌وپرورش، رسانه‌ها، ساختارهای اجتماعی در تکوین یا تخریب هویت انسانی می‌توانند مؤثر باشند. نماز به عنوان ستون دین مبین اسلام، پیشگیری‌کننده بسیاری از نابسامانی‌های زندگی افراد بوده و از بروز بحران‌های فردی و اجتماعی جلوگیری خواهد کرد. همه عوامل از قبیل خانواده، مدرسه، رسانه‌ها و غیره، که افراد خواه‌ناخواه در آن حضور داشته و یا به نحوی هویتشان را تکوین می‌بخشند، باید برای نهادینه‌سازی فرهنگ نماز به منظور بهره‌مندی آحاد جامعه از آثار سازنده تربیتی نماز در ابعاد فردی و اجتماعی، زمینه و شرایط مناسبی داشته باشند تا سد محکمی در مقابل تهاجم گسترده فرهنگی که به منظور بی‌هویت ساختن نسل جوان و دیگر افراد جامعه اسلامی صورت می‌پذیرد، فراهم ساخته تا نقش پیشگیرانه نماز در ایجاد بحران‌های هویت که ذکر همه آنها در این مقال قابل گنجایش نبود را تجلی بخشند.

شکل‌گیری هویت از بدو تولد از خانواده شروع شده و عوامل دیگری مثل آموزش‌وپرورش، رسانه‌ها، ساختارهای اجتماعی در تکوین یا تخریب هویت انسانی می‌توانند مؤثر باشند. نماز به عنوان ستون دین مبین اسلام، پیشگیری‌کننده بسیاری از نابسامانی‌های زندگی افراد بوده و از بروز بحران‌های فردی و اجتماعی جلوگیری خواهد کرد. همه عوامل از قبیل خانواده، مدرسه، رسانه‌ها و غیره، که افراد خواه‌ناخواه در آن حضور داشته و یا به نحوی هویتشان را تکوین می‌بخشند، باید برای نهادینه‌سازی فرهنگ نماز به منظور بهره‌مندی آحاد جامعه از آثار سازنده تربیتی نماز در ابعاد فردی و اجتماعی، زمینه و شرایط مناسبی داشته باشند تا سد محکمی در مقابل تهاجم گسترده فرهنگی که به منظور بی‌هویت ساختن نسل جوان و دیگر افراد جامعه اسلامی صورت می‌پذیرد، فراهم ساخته تا نقش پیشگیرانه نماز در ایجاد بحران‌های هویت که ذکر همه آنها در این مقال قابل گنجایش نبود را تجلی بخشند.

1ـ روح و اساس و هدف و پایه و مقدّمه و نتیجه و بالاخره فلسفه نماز همان یاد خدا است، همان «ذکر الله» است که در آیه‌ فوق به عنوان برترین نتیجه بیان شده است.
البتّه ذکری که مقدّمه‌ی فکر، و فکری که انگیزه‌ی عمل بوده باشد،‌چنان که در حدیثی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ آمده است که در تفسیر جمله‌، (و لذکر الله اکبر) فرمود: (ذکر الله عند ما احلّ و حرّم، یاد خدا کردن به هنگام انجام حلال و حرام)، (یعنی به یاد خدا بیفتد به سراغ حلال برود و از حرام چشم بپوشد).[13]

2ـ نماز وسیله‌ شستشوی از گناهان و مغفرت و آمرزش الهی است چرا که خواه ناخواه نماز انسان را دعوت به توبه و اصلاح گذشته می‌کند، لذا در حدیثی می‌خوانیم: پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ از یاران خود سؤال کرد:(لو کان علی باب دار احدکم نهر و اغتسل فی کل یوم منه خمس مرات اکان یبقی فی جسده من الدّرن شیء؟‌ قلت لا، قال: فانّ مثل الصّلوة کمثل النّهر الجاری کلّما صلّی کفرت ما بینهما من الذنوب، اگر بر در خانه‌ یکی از شما نهری از آب صاف و پاکیزه باشد و در هر روز پنج بار خود را در آن شستشو دهد، آیا چیزی از آلودگی و کثافت در بدن او می‌ماند؟)
در پاسخ عرض کردند: نه، فرمود:(نماز درست همانند این آب جاری است، هر زمان که انسان نمازی می‌خواند گناهانی که در میان دو نماز انجام شده است از میان می‌رود).[14]
و به این ترتیب جراحاتی که بر روح و جان انسان از گناه می‌نشیند، با مرهم نماز التیام می‌یابد و زنگارهایی که بر قلب می‌نشیند زدوده می‌شود.

3ـ نماز سدّی در برابر گناهان آینده است، چرا که روح ایمان را در انسان تقویت می‌کند، و نهال تقوی را در دل پرورش می‌دهد، و می‌دانیم (ایمان) و(تقوی) نیرومندترین سدّ در برابر گناه است،‌ و این همان چیزی است که در آیه‌ فوق به عنوان نهی از فحشاء و منکر بیان شده است، و همان است که در احادیث متعددی می‌خوانیم: افرادگناهکاری بودند که شرح حال آنها را برای پیشوایان اسلام بیان کردند فرمودند: غم مخورید، نماز آنها را اصلاح می‌کند و کرد.

1ـ روح و اساس و هدف و پایه و مقدّمه و نتیجه و بالاخره فلسفه نماز همان یاد خدا است، همان «ذکر الله» است که در آیه‌ فوق به عنوان برترین نتیجه بیان شده است.
البتّه ذکری که مقدّمه‌ی فکر، و فکری که انگیزه‌ی عمل بوده باشد،‌چنان که در حدیثی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ آمده است که در تفسیر جمله‌، (و لذکر الله اکبر) فرمود: (ذکر الله عند ما احلّ و حرّم، یاد خدا کردن به هنگام انجام حلال و حرام)، (یعنی به یاد خدا بیفتد به سراغ حلال برود و از حرام چشم بپوشد).[13]

2ـ نماز وسیله‌ شستشوی از گناهان و مغفرت و آمرزش الهی است چرا که خواه ناخواه نماز انسان را دعوت به توبه و اصلاح گذشته می‌کند، لذا در حدیثی می‌خوانیم: پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ از یاران خود سؤال کرد:(لو کان علی باب دار احدکم نهر و اغتسل فی کل یوم منه خمس مرات اکان یبقی فی جسده من الدّرن شیء؟‌ قلت لا، قال: فانّ مثل الصّلوة کمثل النّهر الجاری کلّما صلّی کفرت ما بینهما من الذنوب، اگر بر در خانه‌ یکی از شما نهری از آب صاف و پاکیزه باشد و در هر روز پنج بار خود را در آن شستشو دهد، آیا چیزی از آلودگی و کثافت در بدن او می‌ماند؟)
در پاسخ عرض کردند: نه، فرمود:(نماز درست همانند این آب جاری است، هر زمان که انسان نمازی می‌خواند گناهانی که در میان دو نماز انجام شده است از میان می‌رود).[14]
و به این ترتیب جراحاتی که بر روح و جان انسان از گناه می‌نشیند، با مرهم نماز التیام می‌یابد و زنگارهایی که بر قلب می‌نشیند زدوده می‌شود.

3ـ نماز سدّی در برابر گناهان آینده است، چرا که روح ایمان را در انسان تقویت می‌کند، و نهال تقوی را در دل پرورش می‌دهد، و می‌دانیم (ایمان) و(تقوی) نیرومندترین سدّ در برابر گناه است،‌ و این همان چیزی است که در آیه‌ فوق به عنوان نهی از فحشاء و منکر بیان شده است، و همان است که در احادیث متعددی می‌خوانیم: افرادگناهکاری بودند که شرح حال آنها را برای پیشوایان اسلام بیان کردند فرمودند: غم مخورید، نماز آنها را اصلاح می‌کند و کرد.

در آن شهر زنی از اولاد من رحلت میکند که اسمش فاطمه است

و او دختر موسی بن جعفر است که به شفاعت او تمام شیعیانم وارد بهشت میشوند

امام صادق علیه السلام - بحارالانوار ج57 ص228

دستورات شریعت مقدّس اسلام همواره با مصلحتی مادی یا معنوی یا هر دو همراه است، گر چه فکر ما از درک آن عاجز باشد در این مقاله در سدد بیان برخی ازآثار دنیوی و اخروی نماز از دیدگاه آیات قرآن  و روایات معصومین علیهم السلام هستیم.

در این بحث به برخی از آثار پر بار نماز که در دنیا و آخرت تحقق می یابد و در آیات و روایات به آن تصریح شده، می پردازیم.

دستورات شریعت مقدّس اسلام همواره با مصلحتی مادی یا معنوی یا هر دو همراه است، گر چه فکر ما از درک آن عاجز باشد در این مقاله در سدد بیان برخی ازآثار دنیوی و اخروی نماز از دیدگاه آیات قرآن  و روایات معصومین علیهم السلام هستیم.

در این بحث به برخی از آثار پر بار نماز که در دنیا و آخرت تحقق می یابد و در آیات و روایات به آن تصریح شده، می پردازیم.

نمازهای نافله

نمازهای نافله از نمازهای مستحبی هستند که به آن ها نوافل هم گفته می شود. از مهمترین نمازهای  مستحبی، نافله های شبانه‌روزی هستند که به آن‌ها نوافل یومیه می‌گویند، نافله صبح (دو رکعت)، نافله ظهر (هشت رکعت)، نافله عصر (هشت رکعت)، نافله مغرب (چهار رکعت)، نافله عشاء (دو رکعت) و نافله شب (یازده رکعت). از آنجایی که دو رکعت نافله عشاء، یک رکعت محسوب می شود در مجموع نافله های شبانه روزی ۳۴ رکعت می شوند. در روزهای جمعه چهار رکعت به نافله های ظهر و عصر اضافه می شود و در جمع ۳۸ رکعت می شود. نافله های شبانه روزی به صورت نمازهای دورکعتی خوانده می شوند.
از میان نافله های شبانه روزی، نافله شب یا نماز شب نزد مسلمانان از اهمیت بیشتری برخوردار است و در روایت ها بر انجام آن تاکید شده است. از یازده رکعت نافله شب، ۸ رکعت به نیت نافله شب، ۲رکعت آن به نیت نافله شفع و ۱ رکعت به نیت نافله وتر بجا آورده می شود.
نماز جعفر طیار
از نمازهای مستحبی است که می توان آن را از نافله ها ی شب یا روز حساب کرد. بافضیلت ترین زمان برای خواندن این نماز روز جمعه هنگام برآمدن آفتاب ذکر شده است. این نماز چهار رکعتی است و دو سلام دارد.
نماز غفیله
از دیگر نمازهای مستحبی است که بین نماز مغرب و عشاء خوانده می شود. فرصت خواندن این نماز، از نماز مغرب تا زمانی است که سرخی مغرب از بین برود. این نماز دو رکعتی می باشد و دستور مخصوص خود را دارد.