- حجاب و عفاف به عنوان دو مقوله ارزشمند همواره از اهمیت والایی در جوامع بشری برخوردار بوده است. حجاب بیشتر به ظاهر و بیرون توجه دارد و عفاف، بیشتر به درون افراد اشاره دارد که ابعاد مختلفی همچون عفت در نگاه، زینت در کلام و گفتار، پارسایی‌و پرهیزگاری، پاکدامنی و خویشتن‌داری و بالاخره ستر و پوشش را شامل می شود.
جوامعی که زنان و مردان آن، عفت عمومی و حجاب ظاهری خویش را رعایت کنند از آسیب های اجتماعی مصون ترند. با توجه به اینکه داشتن حجاب در نظام جمهوری اسلامی ایران یک ارزش به شمار می رود، ایران اسلامی برای نهادینه کردن حجاب روز 21 تیر ماه را به عنوان روز «حجاب و عفاف»برگزیده است. به همین مناسبت همه ساله در ایران اسلامی این روز گرامی داشته می شود و بسیاری از سازمان ها و نهادهای فرهنگی مرتبط، برنامه هایی را به همین مناسبت و در راستای شناخت بیشتر بانوان با حجاب برگزار می نمایند.
حفظ حجاب و عفت و پاکدامنی در تعالیم دین اسلام نیز جایگاه ویژه ای دارد و از فضایل اخلاقی محسوب می شود.
یکی از پلیدترین توطئه‌های دشمنان اسلام در تاریخ معاصرایران، توطئه‌ کشف حجاب است. رضا‌خان، که با طرح کودتای سوم اسفند 1299 ( 1921م) و با حمایت و هدایت انگلیسی‌ها بر سر کار آمده بود، درصدد اجرای ایده اسلام‌زدائی و جایگزینی ارزش‌های لیبرالیستی در جامعه ایران بود. از مهم‌ترین جلوه‌های این طرح، پدیده‌‌ کشف حجاب بود. لذا برای آماده ساختن زمینه‌ کشف حجاب، مجلس، در ششم دی‌‌ماه 1307 ( 1929م) قانون متحدالشکل نمودن البسه را تصویب کرد. تلاش‌های رضا‌خان، باعث شد تا عده‌ای از زنان غرب‌زده، بویژه زنان درباری و دولتمردان، به صورت بی‌حجاب یا بدحجاب، در مجامع و معابر عمومی ظاهر شوند. در سال 1313 (1935 م) رضا‌خان عازم ترکیه شد و با مشاهد‌ی تغییراتی که رژیم لائیک ترکیه به رهبری ‌‌کمال‌آتاتورک در جهت غربی کردن جامعه‌ مسلمان ترکیه اجرا کرده بود، تحت تأثیر قرار گرفت و شدیدتر از گذشته، در راستای اسلام‌زدائی و بویژه حجاب‌زدائی گام برداشت. رضا خان در بهمن 1313 ش (1935 م)، دستور داد در آیین افتتاح دانشگاه تهران، دختران بدون حجاب به تحصیل مشغول شوند. اقدامات رضاخان در این جهت، واکنش و مخالفت‌ های مردمی را به رهبری روحانیت در جامعه ایران- که قدمت حجاب در آن حتی به دوران پیش از اسلام نیز می رسد-به دنبال داشت، که از مهم‌ترین آن‌ها، می‌توان به قیام مسجد گوهرشاد در مشهد اشاره کرد. حدود شش ماه پس از قیام مسجد گوهرشاد و کشتار مردم توسط رژیم پهلوی، رضا‌خان با بی‌اعتنائی به علما و مردم، در روز 17 دی 1314 ( 1936 م) در جشن فارغ التحصیلی دانشسرای مقدماتی دختران در تهران، مقررات کشف حجاب زنان را به طور رسمی اعلام کرد و خود به اتفاق همسر و دخترانش، که بدون حجاب بودند، در این جشن شرکت کرد.

مقررات کشف حجاب اما، باعث نشد تا زنان ایرانی که الگوهای رفتاری خود را نه از غرب بلکه از آموزه های اسلام ناب محمدی(ص) گرفته و کسانی همچون حضرت فاطمه زهرا(س) را الگوی خویش می دانند، از حجاب دست برکشند. رژیم پهلوی پدر و پسر اگر چه از هیچ تلاشی در زمینه نهادینه سازی بی حجابی در ایران دریغ نورزید اما زنان مسلمان ایرانی همواره ثابت کرده اند که مدافع حجاب هستند. آنان با رعایت حجاب در تمامی صحنه های مبارزه علیه رژیم پهلوی همگام با مردان به مبارزه برخاستند. اکنون و پس از انقلاب نیز شاهدیم که زنان توانمند ایرانی با داشتن حجاب و پوشش در تمامی عرصه ها حضوری اثر گذار در جامعه دارند. اگر چه در شرایط کنونی نیز دشمنان ایران تلاش می نمایند فرهنگ بی حجابی را در جامعه ایران گسترش دهند. در ارتباط با این حرکت خزنده استکبار، مقام معظم رهبری می فرمایند: «بعضی از دستگاه های جاسوسی دولت های استکباری اظهار نظر کرده اند که برای مقابله با انقلاب اسلامی ایران یکی از دو راه بیشتر نمانده است. یکی از آن راه ها اینست که فحشاء و فساد را در جامعه آنان نفوذ دهیم و جوانانشان را سرگرم کنیم ...»

حجاب امر فطری انسان است که در همه ادیان الهی به ویژه آیین مقدس اسلام به حفظ آن تاکید شده است. در قرآن مجید بیش از ده آیه در مورد حجاب وجود دارد. خداوند در سوره احزاب آیه ۵۹ می فرماید: «ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو: «جلبابها [= روسری‌های بلند] خود را بر خویش فروافکنند، این کار برای اینکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است؛ (و اگر تاکنون خطا و کوتاهی از آنها سر زده توبه کنند) خداوند همواره آمرزنده رحیم است.»
از منظر اسلام هدف از حجاب پرده نشینی و یا حبس زن نیست بلکه پوشاندن بدن زن از تماس با نامحرم و ممانعت از جلوه گری و خودنمایی اوست. در واقع حجاب یکی از ابزارهای ایجاد امنیت برای زنان جهت به فعالیت در آوردن استعدادهای مختلف نهفته در وجود یک زن و فراهم کردن اسباب موفقیت در زندگی است.

حجاب به عنوان یکی از پیشرفته ترین احکام دین مبین اسلام تاثیر بسیار زیادی بر سلامت فردی و اجتماعی زنان دارد. ثمره حجاب، شناخته شدن جایگاه واقعی زن به عنوان انسانی با ویژگی های خاص خود است که به برکت حجاب پدیدار می شود. عفاف و پوشیدگی زن، همچون سد و حفاظی است که در سایه آن از هر ذلّت و تحقیری در امان می ماند. دین اسلام با واجب کردن حجاب، از اینکه زن بازیچه دست مردان باشد، جلوگیری کرده است. اسلام در سایه حجاب، امکان حفظ شخصیت انسانی زن از آسیب های فردی و اجتماعی را به او می دهد. دکتر حداد عادل رئیس سابق مجلس شورای اسلامی در کتاب "فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی" می نویسد: «بد حجابی ارزش زن را از بین می برد و او را تا حد یک کالا، پست می کند. زنی که تن و اندام خود را درمعرض دیدگان می گذارد و آنچه را که به جنسیت او مربوط می شود، به کوچه و بازار می کشد، در حقیقت می خواهد با تکیه بر زنانگی خویش، جای خود را در جامعه باز کند. او به انسانیت خویش توجه ندارد. چنین زنی قبل از هر چیز اسیر خود است .. »

امنیت فردی و اجتماعی زنان نیز با پوشش و حجاب حفظ خواهد شد. امنیت، از ضروری ترین نیازهای بشر است. "مازلو"، پدر معنوی جنبش انسان گرایی در روانشناسی، نیاز به امنیت را از نیازهای زیربنایی برای رشد و شکوفایی شخصیت انسان می داند. وی بر این باور است که در صورت ارضا نشدن این نیاز، رشد شخصیت مختل می شود. زنان به دلیل ویژگیهای شخصیتی و موقعیت اجتماعی، آسیب پذیری بیشتری دارند و طبعاً نیاز به امنیت در آنها بیشتر احساس می شود. زیرا در بسیاری از جوامع، همیشه مردانی که به دلیل نداشتن تربیت صحیح یا انحراف؛ به دنبال فرصتی هستند تا زنان را مورد سوء استفاده های جنسی قرار دهند، و به تعبیر قرآن بیمار دلند، با دیدن کوچکترین چیزی، به زنان بی حرمتی روا می دارند. و آرامش و سلامت روانی زنان را به خطر می اندازند.

حجاب در رشد و تکامل شخصیت زن نیز تاثیر بسزایی دارد. یکی از مؤثرترین روش ها برای رشد شخصیت زن و آزادی از قید وابستگی به جلب توجه و خودنمایی، پوشیدگی و مستوری است. پوشیدگی برای دختران از جمله نیازهای اساسی برای رشد و بلوغ روانی است که باید در دوران نوجوانی تأمین شود. دختران با مستور نگه داشتن خویش به غیر از محدوده ی خانواده، در حقیقت اختصاصی بودن جلب توجه دیگران را می آموزند تا بعدها نیز از این گیرندگی و جذابیت در محدوده خانواده به طور سازنده استفاده کنند و این نهاد مقدس را تحکیم بخشند. مواهب خداوند به زنان تنها زیبایی ظاهری نیست که با پایان یافتن آن، زن به پایان نقش خود در حیات اجتماعی نزدیک شود؛ ارزش زنان به کسب کمالات و فضیلت های اخلاقی و انسانی و جلب رضای خداوند متعال وابسته است.

اندیشمندان فلسفه تشریع حجاب در دین اسلام را پاکی جامعه و استحکام خانواده می دانند. استاد شهید مطهری می نویسد: «فلسفه پوشش اسلامی از یک مساله کلی و اساسی ریشه می گیرد و آن این است که اسلام می خواهد انواع التذاذهای جنسی، چه بصری و لمسی و چه نوع دیگر آن به محیط خانوادگی و چارچوب ازدواج قانونی اختصاص یابد و اجتماع منحصراً برای کار و فعالیت باشد.» به این ترتیب، حجاب زنان می تواند یکی از عوامل پاکی و سلامت جامعه از ناهنجاری های اخلاقی شود. دراین صورت افراد می توانند با فراغت خاطر، راه علم و دانش و ادب و اخلاق را در پیش گیرند و استعدادها و خلاقیت های خود را شکوفا کنند.

ترویج فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه تاثیر بسزایی در تحکیم بنیان خانواده و ایجاد امنیت و سلامت جامعه دارد، لذا کوشش برای تعمیق فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه موجب ارتقای فرهنگ عمومی و تحکیم بنیان خانواده خواهد شد. نهاد خانواده، مقدس ترین پیوند زناشویی است. برای ثبات این نهاد، عفت و حجاب مهمترین عامل است. اگر زن، خود را در معرض نگاه های هوس آلود نامحرمان قرار ندهد تا حدودی می تواند از فروپاشی خانواده جلوگیری کند. «پل ویتز» Vitz Paul کارشناس غربی در کتاب «دین، دولت و بحران خانواده» می نویسد: مذهب با استمرار خانواده در ارتباط است و تا زمانی که سکولاریسم، فرد گرایی، مصرف گرایی و زوال اخلاق بر تمدن غرب حاکم است، فرآیند فروپاشی خانواده و اخلاق نیز ادامه دارد.»

عصمت سپهری