هر روز هفتاد مرتبه بگوید: «استغفِرُ اللّه َ واَسْئَلُهُ التوبَة».
هر روز هفتاد مرتبه بگوید: «استغفِرُ اللّه َ الذی لا الهَ الاّ هو الرحمنُ الرحیمُ الحَیُّ القیُّومُ و اَتُوبُ الیه».
امام صادق علیه السلام فرمود:
بهترین دعاها و ذکرها در این ماه، استغفاراست. هر که هر روز از این ماه هفتاد مرتبه استغفار کند، مثل آن است که هفتاد هزار بار در ماه های دیگر استغفار کند.1
ز هرچ آن غیر یار استغفر اللّه
ز بود مستعار استغفراللّه
دمی کان بگذری بی یاد رویش
از آن دم بی شمار استغفراللّه
سر آمد عمر و یک ساعت ز غفلت
نگشتم هوشیار استغفراللّه
ز کردار بدم، صدبار توبه
ز گفتارم هزار استغفراللّه
شدم دور از دیار یار ای «فیض»
منِ مهجور زار استغفراللّه 2
الف) استغفار
هر روز هفتاد مرتبه بگوید: «استغفِرُ اللّه َ واَسْئَلُهُ التوبَة».
هر روز هفتاد مرتبه بگوید: «استغفِرُ اللّه َ الذی لا الهَ الاّ هو الرحمنُ الرحیمُ الحَیُّ القیُّومُ و اَتُوبُ الیه».
امام صادق علیه السلام فرمود:
بهترین دعاها و ذکرها در این ماه، استغفار است. هر که هر روز از این ماه هفتاد مرتبه استغفار کند، مثل آن است که هفتاد هزار بار در ماه های دیگر استغفار کند.1
ز هرچ آن غیر یار استغفر اللّه
ز بود مستعار استغفراللّه
دمی کان بگذری بی یاد رویش
از آن دم بی شمار استغفراللّه
سر آمد عمر و یک ساعت ز غفلت
نگشتم هوشیار استغفراللّه
ز کردار بدم، صدبار توبه
ز گفتارم هزار استغفراللّه
شدم دور از دیار یار ای «فیض»
منِ مهجور زار استغفراللّه 2
هر روز هفتاد مرتبه بگوید: «استغفِرُ اللّه َ واَسْئَلُهُ التوبَة».
هر روز هفتاد مرتبه بگوید: «استغفِرُ اللّه َ الذی لا الهَ الاّ هو الرحمنُ الرحیمُ الحَیُّ القیُّومُ و اَتُوبُ الیه».
امام صادق علیه السلام فرمود:
بهترین دعاها و ذکرها در این ماه، استغفار است. هر که هر روز از این ماه هفتاد مرتبه استغفار کند، مثل آن است که هفتاد هزار بار در ماه های دیگر استغفار کند.1
ز هرچ آن غیر یار استغفر اللّه
ز بود مستعار استغفراللّه
دمی کان بگذری بی یاد رویش
از آن دم بی شمار استغفراللّه
سر آمد عمر و یک ساعت ز غفلت
نگشتم هوشیار استغفراللّه
ز کردار بدم، صدبار توبه
ز گفتارم هزار استغفراللّه
شدم دور از دیار یار ای «فیض»
منِ مهجور زار استغفراللّه 2
ب صدقه دادن
امام صادق علیه السلام در پاسخ کسی که پرسیده بود: «ما افضلُ ما یُفْعَلُ فیه؛ چه عملی در ماه شعبان برتر است؟» فرمود: «الصَدَقَةُ و الإْسْتِغفار؛ صدقه دادن و استغفار».3
همچنین امام صادق علیه السلام فرمود:
هر که در ماه شعبان صدقه ای دهد، خدا آن را زیاد کند و بپروراند. چنان که یکی از شما بچه شترش را می پرورد. در روز قیامت، صدقه دهنده، صدقه اش را چون کوه می یابد.4
به اخلاص آنچه بخشیدی به راهش
یکی، صد بخشدت در پیشگاهش
نه صد بخشد که لطف بی حسابی
کند گر از تو بپسندد ثوابی5
همچنین امام صادق علیه السلام فرمود:
هر که در ماه شعبان صدقه ای دهد، خدا آن را زیاد کند و بپروراند. چنان که یکی از شما بچه شترش را می پرورد. در روز قیامت، صدقه دهنده، صدقه اش را چون کوه می یابد.4
به اخلاص آنچه بخشیدی به راهش
یکی، صد بخشدت در پیشگاهش
نه صد بخشد که لطف بی حسابی
کند گر از تو بپسندد ثوابی5
ج) روزه داشتن
از ارجمندترین اعمال این ماه، روزه داشتن است.
روزی حضرت علی علیه السلام به رسول خدا صلی الله علیه و آله گفت: مقداری از فضیلت ماه شعبان را بیان فرمایید تا شوق ما به روزه و عبادت آن بیشتر شود و برای خدای بزرگ در آن، شب زنده داری کنیم. پیامبر اسلام فرمود:
کسی که سی روز از شعبان را روزه بگیرد، جبرئیل از عرش، او را ندا می دهد: «ای فلانی! با آرامش خاطر، عملت را از نو آغاز کن که گناهان گذشته و قبلی ات آمرزیده شد.» خدای بلندمرتبه می فرماید: «اگر گناهان تو به تعداد ستارگان آسمان و قطره های باران و برگ های درختان و به تعداد شن، شبنم و روزهای دنیا باشد، مطمئن باش که آن را برای تو آمرزیدم».6
روزی حضرت علی علیه السلام به رسول خدا صلی الله علیه و آله گفت: مقداری از فضیلت ماه شعبان را بیان فرمایید تا شوق ما به روزه و عبادت آن بیشتر شود و برای خدای بزرگ در آن، شب زنده داری کنیم. پیامبر اسلام فرمود:
کسی که سی روز از شعبان را روزه بگیرد، جبرئیل از عرش، او را ندا می دهد: «ای فلانی! با آرامش خاطر، عملت را از نو آغاز کن که گناهان گذشته و قبلی ات آمرزیده شد.» خدای بلندمرتبه می فرماید: «اگر گناهان تو به تعداد ستارگان آسمان و قطره های باران و برگ های درختان و به تعداد شن، شبنم و روزهای دنیا باشد، مطمئن باش که آن را برای تو آمرزیدم».6
د) دیگر اعمال
ـ در این ماه هزار بار بگوید: «لا اله الاّ الله ولا نَعْبد الاّ ایاه مخلصین له الدینُ و لوکَرِهَ المشرکون».
ـ در این ماه صلوات بسیار بفرستد.
ـ در هر روز شعبان، هنگام ظهر و در شب نیمه آن، صلواتی را بخواند که از امام سجاد علیه السلام روایت شده است.7 بخش هایی از این صلوات را با هم زمزمه می کنیم:
خدایا! درود فرست بر محمد و آلش که درخت نبوتند و محل رسالت و جایگاه رفت وآمد فرشتگان و معدن علم و حکمت و خاندان وحی اند.
خدایا! درود فرست بر محمد و آلش که کشتی دریای معرفتند و روان در اعماق آن دریا. هرکس بر آن کشتی درآید، از غرق ایمن است و هرکس درنیاید، به دریای هلاکت غرق خواهد شد. هرکس بر آنها تقدم جوید، از دین خارج می شود و هر کس از آنان عقب ماند، سعی اش باطل می شود و هر کس همراه آنان باشد، به آنها خواهد پیوست.
خدایا! درود فرست بر محمد و آلش، و قلب مرا به طاعتت پرنور و آبادان ساز و مرا به عصیان خود رسوا و خوار مگردان. روزی ام کن به وسعتی که از فضل و کرمت به من عطا کردی، با فقیران که رزقشان را تنگ کردی، مواسات کنم و عدالت تو را منتشر گردانم و مرا در سایه عنایتت زنده بدار.
این ماه شعبان است؛ ماه رسولت سید پیامبران که این ماه را به رحمت و رضا و خشنودی ات در برگرفته ای و رسولت، به نماز و روزه در شب ها و روزهای این ماه کوشش بسیار داشت و برای فروتنی به درگاه تو، این ماه را تا به آخر محترم و گرامی می داشت. خدایا! پس تو ما را هم بر پیروی سنتش یاری فرما و به شفاعتش برسان.
خدایا! حضرتش را برای من شفیع مقبول الشفاعه قرار ده و طریق مستقیم هموار به سوی خود گردان و مرا پیرو آن بزرگوار ساز تا روزی که تو را ملاقات می کنم که روز قیامت است، از من خشنود باشی و از گناهانم چشم پوشی. آن گاه در حالی که لطف و رحمتت را برای من حتمی فرموده ای، مرا در منزل همیشگی بهشت که محل خوبان است، جای دهی.
ـ در این ماه صلوات بسیار بفرستد.
ـ در هر روز شعبان، هنگام ظهر و در شب نیمه آن، صلواتی را بخواند که از امام سجاد علیه السلام روایت شده است.7 بخش هایی از این صلوات را با هم زمزمه می کنیم:
خدایا! درود فرست بر محمد و آلش که درخت نبوتند و محل رسالت و جایگاه رفت وآمد فرشتگان و معدن علم و حکمت و خاندان وحی اند.
خدایا! درود فرست بر محمد و آلش که کشتی دریای معرفتند و روان در اعماق آن دریا. هرکس بر آن کشتی درآید، از غرق ایمن است و هرکس درنیاید، به دریای هلاکت غرق خواهد شد. هرکس بر آنها تقدم جوید، از دین خارج می شود و هر کس از آنان عقب ماند، سعی اش باطل می شود و هر کس همراه آنان باشد، به آنها خواهد پیوست.
خدایا! درود فرست بر محمد و آلش، و قلب مرا به طاعتت پرنور و آبادان ساز و مرا به عصیان خود رسوا و خوار مگردان. روزی ام کن به وسعتی که از فضل و کرمت به من عطا کردی، با فقیران که رزقشان را تنگ کردی، مواسات کنم و عدالت تو را منتشر گردانم و مرا در سایه عنایتت زنده بدار.
این ماه شعبان است؛ ماه رسولت سید پیامبران که این ماه را به رحمت و رضا و خشنودی ات در برگرفته ای و رسولت، به نماز و روزه در شب ها و روزهای این ماه کوشش بسیار داشت و برای فروتنی به درگاه تو، این ماه را تا به آخر محترم و گرامی می داشت. خدایا! پس تو ما را هم بر پیروی سنتش یاری فرما و به شفاعتش برسان.
خدایا! حضرتش را برای من شفیع مقبول الشفاعه قرار ده و طریق مستقیم هموار به سوی خود گردان و مرا پیرو آن بزرگوار ساز تا روزی که تو را ملاقات می کنم که روز قیامت است، از من خشنود باشی و از گناهانم چشم پوشی. آن گاه در حالی که لطف و رحمتت را برای من حتمی فرموده ای، مرا در منزل همیشگی بهشت که محل خوبان است، جای دهی.
ه) خواندن مناجات شعبانیه
مناجات شعبانیه از دعاهایی است که جایگاه بسیار والایی دارد. آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی درباره مناجات شعبانیه چنین می گوید:
این مناجات، مناجات معروفی است و اهلش به خاطر آن به ماه شعبان مأنوس شده و به همین جهت، منتظر و مشتاق این ماه است. این مناجات شامل مطلب اساسی در مورد چگونگی معامله بندگان با خدای بزرگ بوده و آداب خواستن دعا و طلب آمرزش از او را آن گونه که شایسته است، بیان می کند... این مناجات بزرگی است و یکی از ارمغان های آل محمد صلی الله علیه و آله است که بزرگی آن را کسی که قلب سالم و گوش شنوایی داشته باشد، درک می کند و اهل غفلت از درک فواید و نورهای آن بی بهره اند.8
امام خمینی رحمه الله نیز درباره اهمیت این مناجات می فرماید:
این مناجات حضرت امیر و فرزندان اوست و همه ائمه طاهرین علیهم السلام با آن، خدای را می خوانده اند و کمتر دعا و مناجاتی دیده شده است که درباره آن گفته شده باشد که همه ائمه علیهم السلام آن را می خوانده اند و با آن خدا را مناجات می کرده اند.9
1. ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص355.
2. کلیات اشعار فیض کاشانى، ص371.
3. سید بن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنة فیما یعمل مرّه فى السنة، تحقیق: جواد فیومى، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، 1414 ه . ق، چ1، ج3، ص294.
4. محمد بن على صدوق، امالى، ترجمه: محمدباقر کمره اى، انتشارات کتابچى، 1376، ج6، ص628.
5. دیوان الهى قمشه اى، ص90.
6. ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص137.
7. مشروح این صلوات در مفاتیح الجنان آمده است.
8. ترجمه المراقبات، صص 166 و 167.
9. صحیفه نور، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى رحمه الله، ج17، ص265.
